Gran Val Müstair

Chomps, ed impustüt la cultivaziun da gran han üna lung'istorgia in Val Müstair. Il pech da Sta. Maria, la Meier-Beck AG es specialisada sülla fabricaziun da prodots da gran locals e biologics. Insembel culla Biosfera Vla Müstair lessla l'Agricultura Val Müstair ScRL promouver la cultivaziun, elavuraziun e raffinaziun da gran (biologic) regiunal

 

 

Proget nouv lö da ramassamaint da gran

Text da Johannes Fallet, traducziun: Janic Fasser

La cultivaziun da gran ha üna lunga tradiziun in Val Müstair. Da plü bod d'eira il segn da la cultivaziun impustüt d'avair abot damangiar per la famiglia. Sejel gniva cultivà per far pan, jerdi sco pavel pel muvel. Mincha paur vaiva ün o plüs chomps da gran. 
Aint il temp da la seguonda guerra mundiala ha la confederaziun intrudi l'uschè nomnada "premia da mugliner" per sajürar la cultivaziun da gran ed il prodvedimaint da l'aigna populaziun cun gran svizzer. Quista premia daiva fin dals ons 1980 e cun quai es la cultivaziun da gran statta interessanta. In Val Müstair ha il furmaint planet rimplazza il sejel sco gran per far pan, pervi ch'el portaiva plü otas racoltas e pervi ch'el pudaiva eir gnir cultivà sco gran da sta. Nouv es eir gni cultivà avaina sco pavel per la muaglia. 
La surfatscha cultivada es gni vieplü pü gronda e ha ragiunt seis peak da var 100 ha aint illa mittà dals ons 80.

Dal 1985 ha pudü gnir realisà sur la meglioraziun generala ün lö da ramassamaint da gran, quai chi d'eira da quel temp üna müdada radicala. Il gran ha la pudü gnir sechantà, nettia e conservà. Aint il muglin chi d'eira daspera ha quel gran pudü gnir muglinà o ruot sco pavel cuort per la muaglia. Il muglin ha schnü dar sü la gestiun avant 10 ons, il indrizs da ramassamaint fa fin hoz seis serv.
Aint ils ons 1996 fin ca. 2010 es la surfatscha cultivada cun gran it inavò fermamaing fin ün minimum da 12ha. Ils möds d'eiran la nouva ordinaziun da pajamaints directs da la confederaziun chi supportaiva impustüt la producziun cun bes-chas sco eir la müdaziun da las paurarias sün bio, quai chi d'eira üna sfida in connex culla zizagna.
Hoz vegn cultivà in Val Müstair üna surfatscha da vas 32ha gran tendenza creschond. Ils paurs biologics s'han attachats a l'organisaziun da producents "Gran Alpin", quella chi ha pudü scriver aint ils ultims hons üna istorgia da success. Prodots da Gran Alpin sun aint il boom e i vegnan pajads fich buns predschs pel Gran. Ca. 14 Tonnas dal gran da Gran Alpin  vegnan cultivads in Val Müstair, la gronda part vegn muglinà dal muglin Scartazzini da la Bregaglia, e ilura elavurà dal pech Meier-Beck aint in spezialitads da pan excuisitas.

Ils indrizs da ramassamaint da gran existents nu correspuondan pero plü a las directivas da sajrezza da mangiativas. Eir il "Handling" nun es plü confuorm al temp e l'aua dal rom es üna grond privel (aua aint il parterre dal local da ramassamaint. Per pudair mainar la cultivaziun da Gran e la creaziun da valur regiunala (Meier-Beck etc.) aint in ün bun futur eschan nus in bsögn d'avair ün grond sustegn finanzial, per pudair realisar il nouv local da ramassamaint.

Ün grond grazcha fich in ouravant.
 

vendita

La farina biologica e las specialitads da la furnaria Meier (Schaibiettas, paun sejel eop.) vegnan vendüdas sur Gran Alpin, aint illa butia da Meier-Beck pro la furnaria, aint illa clostra e sur la biosfera (messas, marchats, surpraisa jaura) e sur la gastonomia. Portader da l'elavuraziun da Gran es la società Gran Val Müstair.